إن الحمد لله نحمده ونستعینه ونستغفره ونعوذ بالله من شرور أنفسنا ومن سیئات أعمالنا من یهده الله فلا مضل له ومن یضلل فلا هادی له وأشهد أن لا إله إلا الله وأشهد أن محمداً عبده ورسوله.
أما بعد: یەكێك لەو هۆكارانەى كە خواى ڵەروەردگار لە فەرموودەیەك لە فەرموودە قودسەكاندا (ألاحادیث القدسیه‌ ‌) دیارى كردوە بۆ ئەوەى موسڵمانانى یەكخوابەرست بە هۆیەوە خۆشەویستى خواى بەروەردگاریان بە دەست بهێنن، بریتیە لە ئەنجام دانى سوننەتەكانى نێردراوەكەى (صلى الله علیه وسلم) كە فەرمویەتى: ((... وما تقرب إلیَّ عبدی بشیء أحب لی مما افترضتُهُ علیه، ولا یزال عبدی یتقرب إلیَّ بالنوافل حتى أُحبهُ، فإذا أحببتُهُ كنت سمعَهُ الذی یسمعُ به، وبَصَرَهُ الژی یُبصِرُ به، ويدهُ الذی يبطُشُ بها، وڕجْلهُ الذی يمشی بها، ولئن سألنی لأَعطینهُ، ولئن استعاذنی لأعیذنهُ)) (البخاری).
واتە: دوای بەدیهێنانى فەرزەكان بەندەكەم بەردەوام لێم نزیك ئەبێتەوە بە ئەنجام دانى سونەتەكان، تاكو ئەو كاتەى كە خۆشم ئەوێ...هتد.
یان ئەبینین لە قورئانى بیرۆزدا فەرمانى كردوە بەبێغەمبەرى ئازیزمان (صلى الله علیه وسلم) بە ئومەتەكەى بڵێت: ئەگەر خواتان خۆش ئەوێ شوێنى من بكەون، لە ئەنجامدا خواى بەروەردگار خۆشى ئەوێن، و لە تاوانەكانتان خۆش دەبێت، ئەوەش لە ئایەتى (31) ى سورەتى (آل عمران) كە فەرموویەتى: [ قُلْ إِن كُنتُمْ تُحِبُّونَ اللّهَ فَاتَّبِعُونِی یُحْبِبْكُمُ اللّهُ وَيغْفِرْ لكُمْ ذنُوبَكُمْ وَاللّهُ غَفُورٌ رَّحِیمٌ ] .
براى موسڵمان: لە ژێر تیشكى ئەم ئایەت و فەرموویەدەدا، وە بۆ بە دەست هێنانى خۆشەویستى خواى بەروەردگار و بۆ بەكاركردنى بەشى دووەمى شایەتومانەكەمان كە بێی ئەوترێ ((توحید المُرْسَل)) یان ((توحید المُتَابَعه‌)) كە تێیدا دانمان بەوەدا ناوە كەتەنها شوێنكەوتنمان بۆ بێغەمبەرە (صلى الله علیه وسلم) ئەوەم بە بێویست زانی هەندێك لە سونەتەكانى بێغەمبەر (صلى الله علیه وسلم) دیارى بكەم لەمانگى شعباندا، بۆ ئەوەى موسوڵمانانى یەكخوا بەرست بە هۆى ئەنجام دانى ئەو سونەتانەى خۆشەویستى خوا بە دەست بهێنن ـ إن شاء الله ـ له ‌گەڵ ئەوەشدا هەندێك لەو بیدعانە ئاشكرا بكەم كە لەم مانگەدا بەدى هێنراون، بۆ ئەوەى ـ بە بشتیوانى خواى بەروەردگار ـ لێیان دوور بكەوینەوە، چونكە هەر كردارێك فەرمانى قورئانى بیرۆز و فەرمودە (صحیح) ەكانى بێغەمبەرى لەسەر نەبێت بەڕوى خاوەنەكانیاندا دەدرێتەوە، هەر وەكو بێغەمبەرى خوا (صلى الله علیه وسلم) فەرمویەتى: ((مَنْ أَحْدَثَ فی أَمْڕنا هذا ما لیْسَ مِنهُ فَهوَ رَد)) (البخاری و مسلم)، ئەوەش بەم بێ یەى خوارەوە:
رۆژووى بێغەمبەر (صلى الله علیه وسلم) لەشعباندا
دایكى موسوڵمانان (عائشە) ـ ڕەزاى خواى لێ بێ ـ فەرمویەتى كە بێغەمبەر (صلى الله علیه وسلم) ((ما يصومَ فی شَهْرٍ ما كانَ يصومْ فی شعبان،كانَ يصومه إلا قَلیلاً، بَلْ كانَ يصومَ كُلهُ)) (البخاری و مسلم).
واتە: لە هیچ مانگێك دا بەرۆژوو نەدەبوو وەك ئەوەى كە لە شعباندا بەڕۆژوو دەبوو، ئەم مانگە بەڕۆژوو دەبوو جگە لە هەندێكى نەبێ، بەڵكو هەمووى بە ڕۆژوو دەبوو.
هەروەها دایكى موسوڵمانان (أم سلمه‌‌) ە ش لە فەرمودەیەك دا ڕۆژووى بێغەمبەرمان (صلى الله علیه وسلم) بۆ دەگێڕێتەوە لەم مانگەدا كە فەرمویەتى: ((ان الرسول الله ـ صلى الله علیه وسلم ـ لم یكن يصوم من السنه‌ شهراً تاماً إلا شعبان، يصلُ به الرمضان)) (أخرجه أحمد وأبو داود والترمذی والنسائی وابن ماجه، وصححه الألبانی فی صحیح ابن ماجه برقم (1336)).
واتە: بێغەمبەرى خوا (صلى الله علیه وسلم) ڕۆژووى هیچ مانگێك لە مانگەكانى ساڵى بەتەواوى نەدەگرت جگە لە شەعبان نەبێ، دەیدا بەدەم ڕەمەزانەوە.
حیكمەت لەم رۆژووە
موسڵمانى خواناس: ئەگەر بمانەوێت حیكمەت لە ڕۆژووى بێغەمبەر (صلى الله علیه وسلم) بزانین لەم مانگەدا، ئەوا ئەبینین ((أسامە)) ى كورى ((زید)) ـ رەزاى خوایان لێ بێ ـ لەم بارەیەوە برسیار دەكات لە بێغمبەرى خوا (صلى الله علیه وسلم) كە فەرمویەتى: ((قلت یا رسول الله،لم أراك تصوم من شهر من الشهور ما تصوم من شعبان ؟ قال ذلك شهر یغفل الناس عنه، بین رجب ورمضان وهو شهر ترفع فیه الأعمال إلى رب العالمین، فأحب أن یرفع عملی وأنا صائم)) (رواه أبو داود والنسائی وابن خزیمه‌) واتە: ئەوە مانگێكە خەڵك لێى بێ ئاگایە، ئەكەوێتە نێوان (ڕەجەب) و (ڕەمەزان) ەوە، مانگێكە كردەوەكانى تێدا بەرز دەكرێتەوە بۆ لاى خواى ڵەروەردگار، جا بێم خۆشە كە كردەوەكانم بەرز دەكرێنەوە بە ڕۆژوو بم، بۆیە بێویستە ئێمەى مووسڵمان هەوڵى ئەوە بدەین كە بێغەمبەرى خوا (صلى الله علیه وسلم) بكەین بە سەرمەشقی خۆمان و بێشمان خۆش بێ كاتێك كە كردەوەكانمان بەرز دەكرێتەوە بۆ لاى خوداى بەروەردگار بە ڕۆژوو بین، بەڵكو لەو كەسانە بین كە خواى میهرەبان خۆشى ئەوێن ـ إن شاء الله ـ.
فەزڵى شەوى نیوەى شەعبان
بێغەمبەرى خوا (صلى الله علیه وسلم) لە فەزڵى شەوى نیوەى شەعبان فەرموویەتى:((ینزل ربنا تبارك وتعالى إلى سماء الدنیا لیله‌ النصف من الشعبان فیغفر لأهل إلا مشرك أو مشاحن)) (صحیحه‌ الألبانی فی ضلال الجنه‌ فی تخریج السنه‌: 510)، واتە: خواى بەروەردگارمان لە شەوى نیوەى شەعبان دائەبەزێ بۆ ئاسمانى دونیا ـ دابەزینێك كە شایستەى زاتى موبارەكى بێ، ناشبێ بووترێت قودرەتێتى دادەبەزێت نەك خۆى ـ و لە گوناهى هەموو كەسێك خۆش دەبێت جگە لە كەسانێك نەبێت كە هاوەڵ بۆ خوا بڕیار دەدەن، یان كە سانێك (مشاحن) بن، (مشاحن) یش، واتە: كەسانێك ڕقەبەریان لە نێواندا هەبێ، یان هەر وەكو (أوزاعی) فەرموویەتى: مەبەست لێرەدا كەسانێكە خاوەن بیدعە بن و لە كۆمەڵى موسڵمان دەرچوو بێت (واتە: شوێنكەوتەى (سلف) و سەلەفى نین لە بیروباوەڕ و بانگەواز و كردەوەدا، و لە كۆمەڵى ئەهلى سوننەت و جەماعەت یان (أهل الحدیث) دەرچو بێت).
ئەو بیدعانەى لەم مانگەدا داهێنراون
بەندەى خواناس و یەك خوا بەرست: ئەبێ لە هەموو كردارێكدا كە ئەنجامى ئەدەى ئەوە ڕەچاو بكەى بە بێى قورئانى بیرۆز و فەرموودە (صحیح) ەكانى بێغەمبەر بێت (صلى الله علیه وسلم) و دوور بێ لە هەموو جۆرە بیدعەیەك كە بێغەمبەر (صلى الله علیه وسلم) دەربارەى فەرموویەتى: "...كل بدعة ضلالة‌ وكل ضلالة‌ فی النار " (صحیح: صححه الألبانی فی الخطبة‌ الحاجة‌)،، واتە: هەموو بیدعەیەك گومڕاییە، و خـاوەنى هەموو گومـڕاییەك لـە ئاگرى دۆزەخ دایە ـ خوا بەنامان دات ـ، بۆیە موسڵمانى خوا ویست خۆت ببارێزە لەم بیدعانەى كە لە مانگى شەعبان دا بڵاو بوونەتەوە:
نوێژى (الألفیة‌ ‌)
ئەم نوێژە یەكێكە لەو بیدعانەى كە لەم مانگەدا داهێنراوە، جیاوازیش نیە لەوەى كە بەتاك ئەنجام بدرێت یان بە كۆمەڵ، لە مزگەوت بێ یات لە ماڵ، هەروەكو بێشەوا (ابن تیمیە) فەرموویەتى:: ((وكذلك ما قد أحدث فی لیلة‌ النصف من الاجتماع العام للصلاة‌ الألفیة‌ فی المساجد الجامعة‌، ومساجد الأحیاء والدور والأسواق، فأن هذا الاجتماع لصلاة‌ نافلة‌ مقیدة‌ بزمان وعدد وقدر من القرآن: مكروه لم یشرع فإن الحدیث الوارد فی الصلاة‌ الألفیة‌ موضوع باتفاق أهل العلم بالحدیث، وما كان هكذا لا یجوز استحباب صلاة‌ بناء علیه)) (اقتضاء الصراط المستقیم: 302).
هەروەها بێشەوا (النووی) فەرموویەتى: ((صلاة‌ رجب و شعبان بدعتان قبیحتان مذمومتان) واتە: نوێژى رەجەب كە بێى ئەوترێت: (صلاة‌ الرغائب) و شەعبان كە بێى ئەوترێت: (صلاة‌ الألفیة‌‌) دوو نوێژى بیدعەن و ناشایستەن و زەم كراون.
هەروەها بێشەوا (العراقى) دەربارەى فەرموودەى ئەم نوێژە فەرموویەتى: (حدیث صلاة‌ لیلة‌ النصف باطل).
تایبەت كردنى ڕۆژى نیوەى ئەم مانگە بە ڕۆژوو جگە لە ڕۆژانى ترى
بێشەوا (ابن تیمیه‌) دەربارەى تایبەت كردنى ڕۆژى نیوەى ئەم مانگە بە ڕۆژوو جگە لە ڕۆژەكانى ترى فەرموویەتى: ((فأما يوم یوم النصف مفردا فلا أصل له،ب ل إفراده مكروه)).
هەروەها (سید سابق) فەرموویەتى: ((وتخصیص صوم یوم النصف منه ظنا إن له فضیله‌ على غیره، مما لم یأت به دلیل صحیح))، كەواتە: نابێ ئەم ڕۆژە تایبەت بكەین بە ڕۆژوو جگە لە ڕۆژەكانى تر، بەڵكو ئەبێ وەكو هەر ڕۆژێكى تر لە ڕۆژەكانى شەعبان سەیر بكرێت و جیا نەكرێتەوە لە ڕۆژەكانى ترى
درووست كردنى خواردن و خواردنەوە لە نیوەى ئەم مانگەدا (واتە: شەوى بەرات):
یەكێكى تر لەو بیدعانەى كە لە نیوەى ئەم مانگەدا ڕوودەدات درووست كردنى خواردن و شیرینى بەخشین و خۆ ڕازاندنەوەیە هەروەكو چۆن لە جەژنەكاندا ڕوودەدات،بێشەوا (ابن تمیمە) فەرموویەتى: ((وكذلك اتخاذه موسما تصنع فیه الأطعمه‌، وتظهر فیه الزینه‌، هو من الموسم المحدثة المبتدعة‌ التی لا اصل لها)) (اقتضاء الصراط المستقیم: 301 ـ 302).
كۆتاى:
براى موسڵمان: ئەوەمان بۆ ڕوون بوەوە كە یەكێك لەو ڕێگایانەى كە ئەتوانین بە هۆیەوە خۆشەویستى خواى بەروەردگار بە دەست بهێنین ئەنجام دانى سونەتەكانى بێغەمبەرە (صلى الله علیه وسلم) و یەكێكیش لە سونەتەكانى ێغەمبەرمان (صلى الله علیه وسلم) بریتى یە لە گرتنى ڕۆژووى زۆربەى ڕۆژەكانى شەعبان یان هەموو مانگەكە، جا داواكارم لە خواى بەروەردگار من و ئێوەش سەركەوتوكات بۆ بەیڕەوكردنى ئەم سونەتەى بێغەمبەر (صلى الله علیه وسلم) و زیندووكردنەوەى لەناو موسڵماناندا، هەروەها یارمەتیشمان بدات بۆ مراندن و بنەبڕكردن و نەهێشتن و دژایەتى كردنى هەموو بیدعەیەك.

وَآخِرُ دَعْوَانا أنِ الْحَمْدُ لِلّهِ رَبِّ الْعَالمِینَ